CYFROWY AUTYZM
W erze, gdy smartfony stały się niemal przedłużeniem naszych dłoni, zaczynamy dostrzegać nie tylko korzyści, ale i potencjalne zagrożenia płynące z ich użytkowania. Jednym z nich jest, pojawiający się coraz częściej w literaturze, termin „cyfrowy autyzmu”.
Co zatem oznacza ten termin?
Cyfrowy autyzm to pojęcie służące do opisywania zjawiska, w którym osoby (często dzieci i młodzież) stają się nadmiernie uzależnione od technologii, takich jak smartfony, komputery, media społecznościowe czy gry wideo, w sposób, który może przypominać objawy autyzmu. Termin ten nie jest oficjalnym terminem medycznym, ale jest używany w kontekście dyskusji o wpływie technologii na rozwój społeczny i emocjonalny.
Osoby dotknięte cyfrowym autyzmem mogą wykazywać problemy z:
- interakcjami społecznymi,
- labilnością emocjonalną,
- brakiem umiejętności nawiązywania relacji interpersonalnych,
- zamknięciem w wirtualnym świecie,
- trudnościami z koncentracją,
- problemami w rozumieniu i wyrażaniu emocji w rzeczywistym świecie,
- w skrajnych przypadkach może to prowadzić do izolacji społecznej i zaniku umiejętności komunikacyjnych, które są niezbędne w codziennym życiu.
Zapobieganie cyfrowemu autyzmowi, wymaga świadomego podejścia do korzystania z mediów cyfrowych i dbania o równowagę między życiem online a offline. Oto kilka działań, które mogą nam w tym pomóc:
1. Ustalanie limitów czasu spędzanego przed ekranem:
- Warto ustalać konkretne godziny, w których dzieci (i dorośli) korzystają z urządzeń elektronicznych. Zaleca się, aby czas spędzany przed ekranem nie przekraczał czasu wskazanego dla konkretnych grup wiekowych:
- dzieci do 2. roku życia powinny unikać ekspozycji na ekran,
- przedszkolaki mogą korzystać z treści edukacyjnych lub zabawek cyfrowych przez maksymalnie 1 godzinę dziennie,
- starsze dzieci i nastolatki powinny ograniczyć czas spędzony z elektroniką do 2-3 godziny dziennie, by zapobiec potencjalnym opóźnieniom w rozwoju oraz uzależnieniom behawioralnym.
- Warto także wprowadzić dni bez technologii, co pozwala na regenerację i kontakt z rzeczywistością.
- W przypadku nadmiernego korzystania z urządzeń postuluje się wprowadzenie dwutygodniowych wakacji bez telefonu, Internetu.
2. Promowanie aktywności fizycznej i kontaktu z naturą:
- Zachęcanie dzieci i dorosłych do aktywności fizycznej i spędzania czasu na świeżym powietrzu pomaga w poprawie zdrowia fizycznego i psychicznego. Regularne spacery, sport, zabawy na dworze, a także wspólne wycieczki mogą stanowić alternatywę dla czasu spędzanego przed ekranem.
- Kontakt z naturą redukuje stres i stymuluje ciekawość poznawczą. Potwierdzony naukowo dobroczynny wpływ „leśnych kąpieli” może mieć nieoceniony wpływ na osoby zagrożone cyfrowym autyzmem.
3. Rozwijanie umiejętności społecznych:
- Ważne jest, aby dzieci i młodzież rozwijały umiejętności komunikacyjne i społeczne. Warto organizować spotkania towarzyskie, zabawy grupowe, gry planszowe i inne aktywności, które promują bezpośrednią interakcję międzyludzką.
- Dorośli również powinni dbać o utrzymywanie bliskich relacji i kontaktów twarzą w twarz, co pomaga w budowaniu empatii i umiejętności radzenia sobie w sytuacjach społecznych.
4. Tworzenie zdrowych nawyków cyfrowych:
- Warto promować odpowiedzialne i świadome korzystanie z technologii. Dzieci mogą uczyć się, jak korzystać z internetu w sposób bezpieczny i konstruktywny, np. do nauki, rozwoju pasji czy kontaktu z bliskimi.
- Należy unikać nadmiernej konsumpcji treści cyfrowych, szczególnie tych, które mogą wpływać na emocje i zdrowie psychiczne, takich jak przemoc czy treści stresujące.
5. Rozmowy o wpływie technologii na życie codzienne:
- Warto rozmawiać z dziećmi i młodzieżą o tym, jak technologia wpływa na ich życie i jakie mogą być konsekwencje nadmiernego korzystania z mediów cyfrowych. Uświadamianie im, jak ważny jest balans między czasem spędzanym online a offline, może pomóc im w podejmowaniu lepszych decyzji.
6. Wzorcowanie pozytywnych zachowań:
- Dorośli powinni sami być przykładem zdrowego korzystania z technologii, ograniczając czas spędzany w sieci i spędzając więcej czasu na innych aktywnościach. Dzieci często naśladują zachowania dorosłych, dlatego warto być świadomym, jak spędzamy swój czas.
- Planowanie czasu wolnego, dzięki koncentracji na ważnych i ulubionych zajęciach, pomoże uniknąć pułapki ekranowego uzależnienia.
7. Wsparcie psychologiczne:
- W przypadku zauważenia, że dziecko lub młody człowiek zaczyna mieć problem z uzależnieniem od technologii, warto rozważyć pomoc psychologa lub terapeuty, który pomoże w radzeniu sobie z problemem.
8. Regularne posiłki:
- Ustanowienie rutyny regularnych posiłków pomaga w utrzymaniu zdrowego stylu życia, wspólne rodzinne posiłki to również okazja do budowania więzi i komunikacji.
9. Eliminacja niebieskiego światła przed snem:
- Minimalizowanie ekspozycji na ekran emitujący niebieskie światło przed snem, zapewni lepszą jakość snu.
- Zachęcanie do działań relaksacyjnych, takich jak czytanie, zamiast ekranowej aktywności przed snem.
Podsumowując, kluczem do zapobiegania cyfrowemu autyzmowi jest dbanie o zdrowy balans w korzystaniu z technologii, angażowanie się w aktywności społeczne i fizyczne oraz wychowanie w sposób świadomy, uwzględniający potrzeby zarówno wirtualnego, jak i realnego świata.
Opracowane na podstawie:
1. Kossewska, J., Płoszaj, M. (2024). Autyzm cyfrowy-zaburzenia neurorozwojowe czy efekt zaniedbań rodzicielskich?
2. https://kapielelesne.pl/
3. https://tomaszwitkowski.pl/blog/autyzm-cyfrowy-czyli-co-smartfony-robia-z-naszym-mozgiem/
